Alban Berg |

Alban Berg

Ziel, hoe je mooier wordt, dieper na sneeuwstormen. P.Altenberg

A. Berg is een van de klassiekers van de muziek van de XNUMXe eeuw. - behoorde tot de zogenaamde Novovensk-school, die zich aan het begin van de eeuw rond A. Schönberg ontwikkelde, waaronder ook A. Webern, G. Eisler en anderen. Berg wordt, net als Schönberg, meestal toegeschreven aan de richting van het Oostenrijks-Duitse expressionisme (bovendien aan de meest radicale takken ervan) dankzij zijn zoektocht naar een extreme mate van zeggingskracht van de muzikale taal. Om deze reden werden de opera's van Berg 'schreeuwdrama's' genoemd.

Berg was een van de karakteristieke exponenten van de situatie van zijn tijd - de tragische crisistoestand van de burgerlijke samenleving tijdens de Eerste Wereldoorlog en de jaren voorafgaand aan het begin van het fascisme in Europa. Zijn werk wordt gekenmerkt door een maatschappijkritische houding, een veroordeling van het cynisme van burgerlijke mores, zoals de films van Ch. Chaplin, acute sympathie voor de "kleine man". Het gevoel van hopeloosheid, angst, tragedie is typerend voor de emotionele kleuring van zijn werken. Tegelijkertijd is Berg een geïnspireerde tekstschrijver die bewaard is gebleven in de XNUMXe eeuw. romantische gevoelscultus, zo typerend voor de afgelopen negentiende eeuw. Golven van lyrische stijgingen en dalingen, brede ademhaling van een groot orkest, puntige uitdrukking van snaarinstrumenten, intonatiespanning, zang, verzadigd met vele expressieve nuances, vormen de specificiteit van het geluid van zijn muziek, en deze volheid van teksten is tegengesteld aan hopeloosheid, grotesk en tragedie.

Berg werd geboren in een gezin waar ze dol waren op boeken, dol waren op pianospelen en zingen. Charlie's oudere broer was bezig met zang, en dit gaf de jonge Alban aanleiding om talloze liedjes te componeren met pianobegeleiding. Omdat hij een professionele opleiding in muzikale compositie wilde volgen, begon Berg te studeren onder begeleiding van Schönberg, die een reputatie had als een innovatieve leraar. Hij leerde van klassieke modellen, terwijl hij tegelijkertijd het vermogen verwierf om nieuwe technieken te gebruiken voor nieuwe vormen van expressie. Eigenlijk duurde de opleiding van 1904 tot 1910, later groeide deze communicatie uit tot de meest creatieve vriendschap voor het leven.

Een van Bergs eerste onafhankelijke composities in stijl is de Pianosonate, gekleurd met sombere lyriek (1908). De eerste uitvoeringen van de composities wekten echter niet de sympathie van de luisteraars; Berg ontwikkelde, net als Schönberg en Webern, een kloof tussen hun linkse aspiraties en de klassieke smaak van het publiek.

1915-18. Berg diende in het leger. Bij zijn terugkeer nam hij deel aan het werk van de Society for Private Performances, schreef artikelen, was populair als leraar (hij werd met name benaderd door de beroemde Duitse filosoof T. Adorno).

Het werk dat de componist wereldwijde bekendheid bezorgde, was de opera Wozzeck (1921), die in 137 in Berlijn in première ging (na 1925 repetities). In 1927 werd de opera in Leningrad opgevoerd en kwam de auteur naar de première. In zijn thuisland werd de voorstelling van Wozzeck al snel verboden - de sombere sfeer die door de groei van het Duitse fascisme werd opgewekt, werd tragisch dikker. Tijdens het werken aan de opera "Lulu" (gebaseerd op de toneelstukken van F. Wedekind "The Spirit of the Earth" en "Pandora's Box"), zag hij in dat er geen sprake was van een toneelvoorstelling, de werk bleef onvoltooid. Berg voelde de vijandigheid van de omringende wereld acuut en schreef zijn "zwanenzang" in het jaar van zijn dood - Vioolconcert "In Memory of an Angel".

In de 50 jaar van zijn leven heeft Berg relatief weinig werken gemaakt. De bekendste hiervan waren de opera Wozzeck en het Vioolconcert; de opera "Lulu" wordt ook veel uitgevoerd; “Lyrische Suite voor Kwartet” (1926); Sonate voor piano; Kamerconcert voor piano, viool en 13 blaasinstrumenten (1925), concertaria “Wine” (op het station door C. Baudelaire, vertaald door S. George – 1929).

In zijn werk creëerde Berg nieuwe soorten operavoorstellingen en instrumentale werken. De opera “Wozzeck” is geschreven naar het drama “Woizeck” van H. Buchner. "Er was geen voorbeeld van een compositie in de wereldoperaliteratuur waarvan de held een kleine, onderdrukte persoon was die handelde in alledaagse situaties, getekend met zo'n verbazingwekkende opluchting" (M. Tarakanov). De batman Wozzeck, over wie zijn kapitein opschept, voert charlatan-experimenten uit door een maniak-dokter, verandert het enige dure schepsel - Marie. Beroofd van de laatste hoop in zijn berooide leven, vermoordt Wozzeck Marie, waarna hij zelf sterft in het moeras. De belichaming van zo'n complot was een daad van de scherpste sociale veroordeling. De combinatie van elementen van het groteske, naturalisme, opzwepende teksten, tragische generalisaties in de opera vereiste de ontwikkeling van nieuwe vormen van vocale intonatie - verschillende soorten recitatief, een techniek tussen zang en spraak (Sprechstimme), karakteristieke intonatieonderbrekingen in de melodie ; hypertrofie van de muzikale kenmerken van alledaagse genres - liederen, marsen, walsen, polka's, enz., terwijl de brede volheid van het orkest behouden blijft. B. Asafiev schreef over de overeenstemming van de muzikale oplossing in Wozzeck met het ideologische concept: “... Ik ken geen andere hedendaagse opera die, meer dan Wozzeck, het sociale doel van muziek zou versterken als een directe taal van gevoelens, vooral met zo'n geweldige plot als drama Buechner, en met zo'n slimme en inzichtelijke dekking van de plot door muziek, zoals Berg erin slaagde te doen.

Het Vioolconcerto werd een nieuwe etappe in de geschiedenis van dit genre – het kreeg het tragische karakter van een requiem. Het concerto is geschreven onder de indruk van de dood van een achttienjarig meisje en kreeg daarom de opdracht 'In Memory of an Angel'. Delen van het concert weerspiegelen beelden van het korte leven en de snelle dood van het jonge wezen. De prelude brengt een gevoel van kwetsbaarheid, kwetsbaarheid en enige afstandelijkheid over; Scherzo, dat symbool staat voor de geneugten van het leven, is gebouwd op de echo's van walsen, landlers, bevat een folkloristische Karinthische melodie; De cadens belichaamt de ineenstorting van het leven, leidt tot een helder expressionistisch hoogtepunt van het werk; Koorvariaties leiden tot een zuiverende catharsis, gesymboliseerd door het citaat uit het koraal van JS Bach (uit spirituele cantate nr. 60 Es ist genug).

Het werk van Berg had een enorme impact op componisten van de XNUMXe eeuw. en in het bijzonder op de Sovjets - D. Shostakovich, K. Karaev, F. Karaev, A. Schnittke en anderen.

V. Cholopova

• Lijst met belangrijke werken van Alban Berg →